مبانی حقوقی قراردادهای بین‌المللی نخستین موضوعی است که باید مد نظر قرار داد. برخلاف قراردادهای داخلی، قراردادهای بین‌المللی تحت حاکمیت نظام حقوقی خاصی قرار می‌گیرند که ممکن است کاملاً با قوانین داخلی کشورهای طرفین متفاوت باشد. انتخاب قانون حاکم بر قرارداد (Governing Law) و همچنین تعیین مرجع حل اختلاف (Jurisdiction) از جمله مهم‌ترین تصمیماتی است که باید در ابتدای مذاکرات گرفته شود. برخی از تجار ترجیح می‌دهند از قوانین شناخته‌شده بین‌المللی مانند حقوق تجارت بین‌الملل UNIDROIT یا کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا (CISG) استفاده کنند.

ساختار کلی قراردادهای تجاری بین‌المللی معمولاً شامل بخش‌های ثابتی است که هر یک نقش حیاتی در تعیین حقوق و تعهدات طرفین ایفا می‌کنند. بخش معرفی طرفین (Parties) که در آن مشخصات کامل юридиایی طرفین ذکر می‌شود، تعاریف (Definitions) که اصطلاحات تخصصی قرارداد را روشن می‌سازد، موضوع قرارداد (Subject Matter) که دقیقاً مشخص می‌کند طرفین در مورد چه چیزی توافق کرده‌اند، و بخش شرایط پرداخت (Payment Terms) که جزئیات مالی معامله را روشن می‌کند، از جمله این بخش‌ها هستند.

شرایط تحویل کالا یکی از حساسترین بخش‌های هر قرارداد بین‌المللی است. در اینجا است که اصطلاحات اینکوترمز (Incoterms) به کار می‌آیند. انتخاب دقیق اصطلاح مناسب (مانند FOB، CIF یا EXW) می‌تواند به طور چشمگیری در توزیع ریسک‌ها و هزینه‌ها بین طرفین تاثیر بگذارد. برای مثال، در شرایط FOB (تحویل روی عرشه کشتی)، ریسک از زمانی که کالا از نرده‌های کشتی عبور می‌کند از فروشنده به خریدار منتقل می‌شود، در حالی که در شرایط EXW (تحویل در کارخانه)، تقریباً تمام مسئولیت‌ها بر عهده خریدار است.

شرایط پرداخت نیز از بخش‌های حیاتی قرارداد است که باید با دقت بسیار تنظیم شود. در تجارت بین‌المللی، روش‌های مختلفی برای پرداخت وجود دارد که هر یک سطح متفاوتی از امنیت را برای طرفین فراهم می‌کنند. پرداخت پیش‌از تحویل (Advance Payment) بیشترین امنیت را برای فروشنده دارد، در حالی که پرداخت پس از دریافت (Open Account) بیشتر به نفع خریدار است. روش‌های واسطه‌ای مانند اعتبارات اسنادی (Letter of Credit) یا ضمانتنامه‌های بانکی می‌توانند توازن مناسبی بین منافع طرفین ایجاد کنند. در تنظیم این بخش، ذکر دقیق مدارک مورد نیاز، مهلت‌های پرداخت، و ارز مورد استفاده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

شرایط فسخ قرارداد و ضمانت‌اجراها بخش دیگری است که نیاز به توجه خاص دارد. در این بخش باید به وضوح مشخص شود که در صورت نقض قرارداد توسط هر یک از طرفین، چه اقداماتی می‌توان انجام داد. شرط تحمیل جریمه (Penalty Clause)، شرط خسارت توافقی (Liquidated Damages)، و شرط فسخ (Termination Clause) از جمله شروطی هستند که می‌توانند از منافع طرفین محافظت کنند. همچنین، تعیین دقیق شرایط فورس ماژور (Force Majeure) که به طرفین اجازه می‌دهد در صورت بروز حوادث غیرمترقبه از تعهدات خود معاف شوند، از ضروریات هر قرارداد بین‌المللی است.

حل و فصل اختلافات نیز از موضوعات کلیدی در قراردادهای بین‌المللی است. در این بخش باید مشخص شود که اختلافات احتمالی از چه طریقی حل خواهند شد. داوری بین‌المللی (International Arbitration) یکی از متداول‌ترین روش‌هاست که به دلیل سرعت، تخصصی بودن و محرمانه‌بودن، مورد توجه بسیاری از تجار بین‌المللی قرار دارد. مراکزی مانند ICC (اتاق بازرگانی بین‌المللی) یا LCIA (مرکز داوری بین‌المللی لندن) معمولاً برای این منظور انتخاب می‌شوند. البته برخی از طرفین ترجیح می‌دهند اختلافات خود را از طریق سیستم قضایی کشور خاصی حل کنند که در این صورت باید مرجع صالح به طور دقیق مشخص شود.

مسائل مالیاتی و گمرکی نیز نباید در قرارداد نادیده گرفته شوند. در بسیاری از موارد، تعیین اینکه چه کسی مسئول پرداخت چه مالیات‌ها و عوارضی است می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر سودآوری معامله داشته باشد. شرط معافیت مالیاتی (Tax Indemnity) و شرط همکاری در امور گمرکی (Customs Cooperation Clause) از جمله شروطی هستند که می‌توانند از بروز مشکلات بعدی جلوگیری کنند.

زبان قرارداد نیز از نکات مهمی است که باید به آن توجه کرد. در بسیاری از موارد، قرارداد به دو زبان تنظیم می‌شود، اما باید مشخص شود که در صورت تناقض بین متون، کدام نسخه ملاک خواهد بود. همچنین، اصطلاحات حقوقی در زبان‌های مختلف ممکن است معانی متفاوتی داشته باشند، بنابراین دقت در ترجمه و تفسیر عبارات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

در نهایت، مراحل نهایی کردن قرارداد نیز نیاز به توجه دارد. در بسیاری از نظام‌های حقوقی، امضای قرارداد توسط اشخاص دارای صلاحیت (Authorized Signatories) ضروری است. گاهی اوقات نیاز به تصویب قرارداد توسط هیئت مدیره یا مجامع عمومی شرکت‌ها وجود دارد. همچنین، در برخی موارد، ثبت قرارداد در مراجع خاص یا اخذ مجوزهای ویژه ضرورت می‌یابد.

تنظیم یک قرارداد تجاری بین‌المللی مناسب، کاری تخصصی است که نیازمند همکاری وکلای مجرب در حقوق بین‌الملل و کارشناسان تجاری است. یک قرارداد خوب باید در عین جامع‌بودن، انعطاف‌پذیر هم باشد تا بتواند پاسخگوی تغییرات احتمالی در آینده باشد. به یاد داشته باشید که هزینه‌ای که برای تنظیم یک قرارداد دقیق و جامع پرداخت می‌کنید، بسیار کمتر از هزینه‌ای است که ممکن است در اثر یک قرارداد ناقص متحمل شوید.